รู้ทันอาการไข้เลือดออก ระยะแรก และวิธีการป้องกัน

รู้ทันโรคไข้เลือดออก สาเหตุ อาการ และวิธีการป้องกัน

โรคไข้เลือดออก เป็นมหันตภัยที่คร่าชีวิตประชากรทั่วโลกมากกว่าร้อยละ 40 หรือ 2,500 ล้านคน โดยประมาณร้อยละ 70 ของผู้ป่วยทั้งหมด อาศัยในภูมิภาคเอเชียซึ่งเป็นประเทศเขตร้อนและเขตอบอุ่น 

สำหรับลักษณะการแพร่ระบาดของโรคไข้เลือดออกจะแปรผันตามฤดูกาล โดยมีแนวโน้มที่จำนวนผู้ป่วยจะเพิ่มสูงมากขึ้น ในช่วงเดือนมิถุนายน-สิงหาคม ดังนั้นเพื่อให้ตนเองและคนที่รักปลอดภัยจากโรคไข้เลือดออก จึงควรเข้าใจถึงสาเหตุ อาการ และวิธีการป้องกัน ดังต่อไปนี้

สาเหตุของไข้เลือดออก

โรคไข้เลือดออก เกิดจากเชื้อไวรัสเดงกี (Dengue Virus) มี 4 สายพันธุ์ ได้แก่ DENV-1, DENV-2,  DENV-3 หรือ DENV-4 ซึ่งมียุงลายเป็นพาหะนำโรค โดยยุงลายจะกัดและดูดเลือดผู้ป่วยที่ติดเชื้อเดงกี เชื้อก็จะติดไปกับยุงลาย และเมื่อไปกัดคนอื่นต่อ ก็จะส่งผลให้เชื้อไวรัสแพร่กระจายสู่คนนั้นได้ 

อาการของโรคไข้เลือดออก

อาการไข้เลือดออกแบ่งออกเป็น 3 ระยะ คือ ระยะแรกหรือระยะไข้ ระยะวิกฤต และระยะฟื้นตัว ซึ่งจะแสดงอาการออกมาให้เห็นแตกต่างกันไป ดังนี้

1. ระยะแรกหรือระยะไข้ เป็นระยะที่ผู้ป่วยจะมีไข้สูงเฉียบพลัน 39-40 องศาเซลเซียส ติดต่อกันประมาณ 2-7 วัน และมีอาการต่าง ๆ ร่วมด้วย คือ

• ปวดศีรษะรุนแรง ปวดเบ้าตา ปวดรอบกระบอกตา 

• ปวดกล้ามเนื้อ ข้อ และกระดูก 

• คลื่นไส้ อาเจียน

• มีจ้ำเลือด หรือผื่นแดงขึ้นที่บริเวณผิวหนังตามร่างกาย

• อาการเบื่ออาหาร

อาการไข้เลือดออก ในระยะแรก จะไม่ปรากฏออกมาพร้อมกัน จึงควรรีบไปพบแพทย์ เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยว่าเป็นโรคไข้เลือดออกจริงหรือไม่ และต้องคอยเฝ้าระวังและติดตามอาการอยู่เสมอ 

2. ระยะวิกฤต เป็นระยะที่ผู้ป่วยเริ่มมีไข้ลดลง ซึ่งจะเป็นช่วง 3-7 วันหลังจากที่มีไข้สูง นับเป็นช่วงที่ต้องเฝ้าระวังเป็นอย่างมาก เนื่องจากมีความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะช็อกจากไข้สูง หรือช็อกจากเลือดออกที่อวัยวะภายใน ซึ่งอาการที่จะพบได้ในระยะนี้ คือ

• ปวดท้องบริเวณชายโครงขวาอย่างรุนแรง เนื่องจากภาวะตับโต (Hepatomegaly)

• มีเลือดออกผิดปกติ เลือดออกตามไรฟัน เลือดกำเดาไหล

• ปัสสาวะ อุจจาระ หรืออาเจียนปนเลือด

• ความดันโลหิตไม่สม่ำเสมอ ความดันโลหิตลดต่ำในผู้ที่มีอาการรุนแรง

• ระบบไหลเวียนเลือดล้มเหลว 

หากพบว่าผู้ป่วยมือเท้าเย็น กระสับกระส่าย หายใจถี่เร็ว พูดจาไม่รู้เรื่อง เอะอะโวยวาย ตัวเย็น เหงื่อออก ตัวลาย สีผิวคลํ้าลง ปัสสาวะน้อยลง เป็นสัญญาณเตือนเข้าสู่ภาวะช็อก ต้องรีบนำส่งโรงพยาบาล เพื่อให้อยู่ในการดูแลของแพทย์อย่างเร็วที่สุด

3. ระยะฟื้นตัว เป็นระยะที่ผ่านพ้นระยะไข้สูงโดยไม่ได้เข้าสู่ระยะวิกฤต หรือผ่านพ้นระยะวิกฤตมาแล้ว 1-2 วัน และเริ่มที่จะฟื้นตัว อาการต่าง ๆ ของโรคจะค่อย ๆ ดีขึ้น โดยสังเกตได้ดังต่อไปนี้

• มีผื่นสีแดงเล็ก ๆ สาก ๆ เป็นวงสีขาวขึ้นตามร่างกาย

• ไข้ลดลง อุณหภูมิร่างกายกลับสู่ภาวะปกติ

• ชีพจรเต้นเป็นปกติ และมีความดันโลหิตที่สูงขึ้น

• ภาวะตับโตลดลง

• ปัสสาวะและอุจจาระเป็นปกติ

• อยากรับประทานอาหารมากขึ้น

ถึงแม้ว่าในระยะนี้ อาการโดยรวมจะค่อย ๆ ดีขึ้น แต่ยังควรต้องเฝ้าระวังภาวะเลือดออกต่อไปอีกอย่างน้อย 1 สัปดาห์ หากพบอาการผิดปกติควรรีบมาพบแพทย์ทันที

กลุ่มเสี่ยงโรคไข้เลือดออก

• เด็กและผู้สูงอายุ

เนื่องจากระบบภูมิคุ้มกันที่ยังไม่แข็งแรงในเด็ก และระบบภูมิคุ้มกันที่เสื่อมถอยในผู้สูงอายุ ทำให้ทั้งสองกลุ่มนี้มีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อไข้เลือดออก รวมถึงมักมีอาการรุนแรงอีกด้วย

• ผู้ที่เป็นโรคอ้วนหรือมีน้ำหนักเกินเกณฑ์มาตรฐาน

ภาวะอ้วนอาจส่งผลต่อการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกัน และเพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนจากโรคไข้เลือดออกได้ง่ายยิ่งขึ้น

• ผู้หญิงที่อยู่ระหว่างการตั้งครรภ์

การติดเชื้อไข้เลือดออกในระหว่างตั้งครรภ์ อาจส่งผลกระทบรุนแรงต่อทั้งแม่และทารกในครรภ์

• ภาวะโลหิตจางจากเม็ดเลือดแดงแตกง่าย

ผู้ที่มีภาวะโรคเม็ดเลือดแดงแตกง่าย หากติดเชื้อไข้เลือดออก จะมีความเสี่ยงสูงต่อภาวะเลือดออกผิดปกติ ซึ่งส่งผลให้มีอาการรุนแรงจนถึงขั้นเสียชีวิตได้

• ผู้ป่วยโรคหัวใจตั้งแต่กำเนิด

โรคหัวใจอาจทำให้ร่างกายรับมือกับการติดเชื้อได้ยากขึ้น และเพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนรุนแรง

• ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง

ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง หรือโรคตับ อาจมีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากไข้เลือดออก ทำให้เมื่อติดเชื้อจะมีอาการรุนแรง และเป็นอันตรายมากขึ้น

วิธีป้องกันโรคไข้เลือดออก

สำหรับวิธีป้องกันไข้เลือดออกที่สามารถทำได้ด้วยตนเอง มีดังต่อไปนี้

• กำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลาย

  • ควรกำจัดแหล่งน้ำขังรอบบ้าน เช่น ภาชนะรองกระถางต้นไม้ ยางรถยนต์เก่า หรือภาชนะที่อาจมีน้ำขัง

  • ปิดปากภาชนะเก็บน้ำ ด้วยตาข่าย หรือฝาอะลูมิเนียม

  • หมั่นเปลี่ยนน้ำในภาชนะรองน้ำ เช่น แจกันดอกไม้สด ถ้วยใส่น้ำรองขาตู้กับข้าว
    
    

• พยายามหลีกเลี่ยงไม่ให้ถูกยุงกัด

  • ใช้ยาทากันยุง

  • สวมเสื้อผ้าที่ปกปิดร่างกาย 

  • นอนในมุ้ง 

  • หลีกเลี่ยงการอยู่นอกบ้านในเวลากลางคืน โดยเฉพาะช่วงฤดูฝน ที่ยุงลายชุกชุม และมีการแพร่ระบาดอย่างรวดเร็ว
    
    

• ฉีดวัคซีนป้องกันไข้เลือดออก

ปัจจุบันมีวัคซีนป้องกันไข้เลือดออก ที่เมื่อฉีดแล้วจะช่วยลดโอกาสในการติดเชื้อ หรือลดความรุนแรงของโรค โดยสามารถฉีดได้ตั้งแต่อายุ 4-60 ปี แต่ควรปรึกษาแพทย์ก่อนรับวัคซีนเพื่อประเมินความเหมาะสม

    ถึงแม้ว่าจะพยายามหลีกเลี่ยงและป้องกันตนเองและคนที่รักจากโรคไข้เลือดออกแล้ว แต่ก็ยังมีความเสี่ยงที่จะติดเชื้อไข้เลือดออกได้เช่นกัน โดยโรคไข้เลือดออกนั้น ถ้าหากเป็นแล้วต้องใช้เวลาในการรักษาตัวในโรงพยาบาลนาน เพราะแพทย์ต้องคอยติดตามอาการอย่างใกล้ชิด ดังนั้นจึงควรมีประกันสุขภาพ เพื่อเป็นหลักประกันว่าจะมีเงินจ่ายค่ารักษาพยาบาล รวมถึงค่าห้อง ค่าบริการทางการแพทย์ต่าง ๆ อย่างครอบคลุม และมั่นใจว่าสามารถเข้าถึงการรักษาได้อย่างทันท่วงที ซึ่งสำหรับผู้ที่กำลังมองหาประกันสุขภาพ ประกันเหมาจ่าย สัญญาเพิ่มเติมโตเกียว กู๊ด เฮลธ์ (Tokio Good Health) จากโตเกียวมารีนประกันชีวิต คือสิ่งที่ตอบโจทย์มากที่สุด

สำหรับผู้ที่สนใจสามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ ศูนย์บริการลูกค้ารายบุคคล โทรศัพท์ 02-650-1400 วันจันทร์-ศุกร์ เวลา 8.30-20.00 น.

ข้อมูลอ้างอิง

1. ไข้เลือดออก ภัยร้ายจากยุงลาย. สืบค้นเมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2567 จาก  https://www.siphhospital.com/th/news/article/share/dengue

2. ไข้เด็งกี่ (Dengue). สืบค้นเมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2567 จาก https://www.ddc.moph.go.th/disease_detail.php?d=44

3. วิธีสังเกต ไข้เลือดออก ภัยใกล้ตัวจากยุงลาย (Dengue Fever). สืบค้นเมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2567 จาก https://navavej.com/articles_d/18859/Dengue_Fever

4. โรคไข้เลือดออกระบาด - สาเหตุ อาการ ระวัง ป้องกัน รู้ทันยุงลาย. สืบค้นเมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2567 จาก https://www.vibhavadi.com/Health-expert/detail/251

5. โรคไข้เลือดออก. สืบค้นเมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2567 จาก https://www.bumrungrad.com/th/conditions/dengue-hemorrhagic-fever

6. รู้ทันไข้เลือดออก. สืบค้นเมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2567 จาก https://knowdengueth.com/know-the-symptoms#/

7. ไข้เลือดออก อันตราย!. สืบค้นเมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2567 จาก https://www.sikarin.com/doctor-articles/ไข้เลือดออก-อันตราย

8. รู้ทัน ! สัญญาณเตือนอาการโรคไข้เลือดออก พร้อมวิธีดูแลรักษา. สืบค้นเมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2567 จาก https://www.rama.mahidol.ac.th/ramachannel/article/สัญญาณเตือนไข้เลือดออก/

9. โรคไข้เลือดออก: สาเหตุและอาการทั้ง 3 ระยะ. สืบค้นเมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2567 จาก https://bangkokpattayahospital.com/th/health-articles-th/internal-medicine-th/dengue-th/

10. ไข้เลือดออก (Dengue fever). สืบค้นเมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2567 จาก https://www.medparkhospital.com/disease-and-treatment/dengue-fever

11. ไข้เลือดออก มีวิธีรักษาและดูแลตัวเองอย่างไร ไม่ให้ช็อก !. สืบค้นเมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2567 จาก https://www.rama.mahidol.ac.th/ramachannel/article/ไข้เลือดออก/